Waternet reguleert drukte op Amsterdamse grachten met Vaarwater-app

In de Amsterdamse grachten liggen 20.000 boten. Geen enkele stad ter wereld is daarmee te vergelijken. Om het verkeer op de grachten te reguleren keek het Amsterdamse watercyclusbedrijf Waternet daarom de kunst af van de weg. Het complexe verkeersmodel dat hieruit voortkwam is op een gebruiksvriendelijke manier toegankelijk gemaakt voor bootbezitters via een gratis app. De app gaat nu in een volledig vernieuwde versie zijn vierde zomer in.

Op Koningsdag en zonnige zater- en zondagen gaan zo ongeveer alle 20.000 boten van vaarliefhebbers met een bootje in Amsterdam tegelijkertijd de grachten op, om bij voorkeur hooguit 6 populaire kilometers te varen. En dat terwijl Amsterdam maar liefst 150 kilometer aan grachten kent. Het wekt geen verbazing dat opstoppingen het gevolg zijn. Met alle problemen van dien voor de commerciële partijen, wiens rondvaartboten ook vast komen te zitten in de file.

Varen 2.0
Het probleem wordt ieder jaar groter, constateerde het Amsterdamse watercyclusbedrijf Waternet (zie kader) toen het in 2011 fuseerde met Dienst Binnenwaterbeheer Amsterdam, de voormalige gemeentelijke dienst voor het toezicht en handhaving op de Amsterdamse grachten. “In tien jaar tijd is het aantal boten dat in de grachten ligt, verdubbeld,” weet sectordirecteur Annette Ottolini. “Daarnaast krijgen we veel meer vergunningaanvragen van commerciële partijen. Door het volumebeleid konden we niet aan die vraag voldoen. Dat noopte ons ertoe een nieuw beleidsplan te schrijven – Varen 2.0 – waarin we het vaarwater beschouwen als dienst. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen plezier beleven aan het water in en rond Amsterdam? En dat zoveel mogelijk commerciële aanbieders er een boterham mee kunnen verdienen? Het plan geeft antwoord op de vraag wat wij als dienstverlener kunnen faciliteren om de kracht van de Amsterdamse grachten optimaal te benutten.”

Eén van die antwoorden is een app om bootbezitters beter te informeren over de vaarroutes en mogelijkheden die het water rond Amsterdam biedt. In 2011 lanceerde de organisatie een eerste rudimentaire versie met een kaart die aangaf welke stremmingen er waren, wat de points of interest zijn en welke vaarroutes er allemaal mogelijk zijn op en rond de Amsterdamse grachten. Tegenwoordig is Mario Kortman verantwoordelijk voor de app, die Vaarwater heet. “Die eerste versie had een prachtige voorkant en bood ook zeker nuttige informatie,” vertelt hij, “maar hij was nog niet interactief. Het was vooral statische informatie. Toen heel relevant, maar het lost niet het probleem op dat iedereen de neiging heeft om dezelfde 6 of 7 kilometer te varen. Daar blijft het altijd heel druk, terwijl er daarnaast nog 144 kilometer aan gracht is waar je net zo heerlijk kunt ronddobberen zonder voortdurend last te hebben van andere boten.”

 

Real-time informatie

Ottolini: “We wilden daarom graag live kunnen laten zien hoe druk het waar is en real-time routesuggesties doen.” Het bleek al snel dat deze visie de nodige voeten in aarde zou hebben. “We raakten in gesprek met TNO. Zij ontwikkelen verkeersmodellen voor de weg. Dat concept kunnen wij op het water natuurlijk ook gebruiken.” En dus zette Waternet TNO aan het werk om een verkeersmodel voor de Amsterdamse grachten te ontwikkelen. Onderdeel hiervan zijn sensoren op negentien drukke punten die meten hoeveel boten er voorbij komen. Dat blijkt op het water nog een stuk lastiger te registreren dan op de weg. “De sensoren berekenen aan de hand van het doorbreken van lichtstralen of er een boot voorbij komt,” zegt Kortman. “Dat klinkt eenvoudiger dan het is, er zitten heel complexe algoritmen achter. Want hoe weet de sensor of het een klein bootje is dat voorbij vaart of een grote eend? En wat te denken van rondvaartboten met veel ramen die bijna tot aan het water rijken met daartussen allemaal spijltjes. De sensor meet dan steeds licht-donker-licht-donker, maar het is natuurlijk gewoon één boot.” Gelukkig zijn de knappe koppen van TNO erin geslaagd de juiste algoritmes te ontwikkelen, waardoor Waternet op strategische punten de voorspellingen in het verkeersmodel kan staven met betrouwbare metingen.

Relevantie verhogen
Tegelijkertijd boog de organisatie zich over de vraag hoe ze de app nog relevanter konden maken voor Amsterdamse botenbezitters. Uit onderzoek blijkt dat een gemiddelde persoon maar zeven apps dagelijks of zeer regelmatig gebruikt. Om echt invloed te hebben op opstoppingen, moet Vaarwater daar tussen zien te komen. Kortman: “Dat doe je niet alleen met een kaart en wat routes. Daarom hebben we met onze ontwikkelaar Tam Tam gekeken naar wat echt onderscheidend is. Onze functionaliteit moet Vaarwater een onontbeerlijk hulpmiddel op het water maken. Het merendeel van de boten in Amsterdam zijn de sloepjes. Die hebben vaak geen snelheidsmeter of benzinemeter. Die snelheid berekenen wij nu voor ze op basis van hun GPS-gegevens. En we doen een schatting van de hoeveelheid verbruikte benzine.”

Een verdere bestudering van de doelgroep leerde dat de overgrote meerderheid niet in het bezit is van een vaarbewijs en dus ook weinig kennis heeft van nautisch navigeren. Daarom liet Waternet een navigatiefunctie ontwikkelen die is gebaseerd op de look & feel van een computerspelletje. “Op de app plot je zelf boeien en je vaart vervolgens van boei naar boei,” legt Kortman uit. “We maken navigeren daarmee voor iedereen echt bruikbaar.”

En natuurlijk biedt de Vaarwater 2 inzicht in opstoppingen, waar zowel de app als het door TNO ontwikkelde model en de sensoren input voor geven. Bijzonder is dat het model zonder de informatie die de app bijdraagt, stukken minder betrouwbaar zou zijn. Tweerichtingsverkeer dus. De nieuwe functionaliteit leidde ertoe dat de app in het vaarseizoen van 2013 op maar liefst 35.000 telefoons werd geïnstalleerd. Dagelijks varen op ongeveer 45 procent van de boten op het water één of meer mensen mee die de app gebruiken. In totaal is de app in 2013 380.000 keer gebruikt, waarbij het leeuwendeel van de gebruiksmomenten in juli en augustus valt. “De penetratie is dus echt hoog,” zegt Kortman niet zonder trots.

Crowdsourcing
Die hoge penetratie geeft Waternet de mogelijkheid om door te ontwikkelen naar versie 3.0 van de app, die meer slimmigheden toevoegt. Kortman: “Een uitdaging blijft dat mensen niet de hele tijd naar hun telefoon kijken. Echt relevante informatie over een stremming of opstopping wordt zo wel eens gemist. We onderzoeken daarom deze zomer of we 500 iBeacons in de stad kunnen plaatsen. Dat zijn kleine zenders die fungeren als ‘bluetooth struikeldraad’: ze merken het op als er een smartphone langs vaart waar Vaarwater op is geïnstalleerd, ook als je de app op dat moment niet gebruikt. Op deze manier kunnen we passerende smartphones een pushbericht sturen, zoals hier afslaan of een waarschuwing over filevorming verderop.”

Dit gebeurt uiteraard anoniem en met opt-in. De twee zijn niet bang dat gebruikers die toestemming niet zullen geven. Ottolini: “We gebruiken de informatie namelijk niet om boten te volgen, alleen om de vaarbeleving te verbeteren en de kans op opstoppingen te verkleinen. Als iemand recht op een file afvaart, maar er is voor die tijd nog een mogelijkheid om af te buigen, dan is het natuurlijk prettig als je daarvan bericht krijgt. Net zoals je TomTom tegenwoordig een andere route voorstelt als je op een file afrijdt. De gebruiker kan zelf natuurlijk beslissen of hij het routeadvies opvolgt en we weten nooit wie waar vaart. Dat willen we ook niet weten.”

De twee kijken uit naar het nieuwe vaarseizoen. “De app heeft zijn impact al bewezen, maar met de huidige verbeteringen gaan we nog weer een stap verder om met name de drukte beter te reguleren. Daar hebben alle waterliefhebbers baat bij,” besluit Ottolini.

RFID-sticker maakt proactieve communicatie mogelijk
In totaal zijn er in Amsterdam 15.000 boten waarvan de eigenaren liggeld betalen aan Waternet. In het verleden kregen boten waarvan het liggeld was betaald een sticker. Die sticker is nu vervangen door een exemplaar met een RFID-chip. Deze chip geeft Waternet de mogelijkheid betere dienstverlening aan te bieden. “Dat biedt zowel de klant als ons belangrijke voordelen,” zegt Annette Ottolini. “In het verleden konden we alleen met de eigenaar communiceren via een label dat we aan de boot hingen, bijvoorbeeld dat de boot verplaatst moet worden voor onderhoud. Als iemand een tijdje niet op zijn boot komt, is dat label al lang verregend en onleesbaar tegen de tijd dat hij of zij arriveert. Ook komt het regelmatig voor dat er na een hevige onweersbui water in een boot blijft staan die daardoor kan zinken. Of er slaapt een zwerver op de boot. Doordat we nu de chip kunnen uitlezen en direct de contactgegevens van de eigenaar bij de hand hebben, kunnen we hem via e-mail of sms berichten van de situatie, zodat hij of zij actie kan ondernemen.”

“Een andere opt-in dienst waar we daarom mee bezig zijn,” vervolgt Kortman, “is de mogelijkheid de Vaarwater-app te koppelen aan de RFID-chip van je boot. Op die manier krijg je een bericht in de app over wat er aan de hand is met je eigen bootje.”

Dat is een mooie service, maar het bespaart ook kosten. Ottolini rekent voor: “Per jaar zinken er ongeveer 600 boten. Die moeten wij dan afslepen. Daar brengen we ongeveer € 600 euro voor in rekening, maar de werkelijke kosten zijn hoger. Voor zowel Waternet als de eigenaar is zo’n gezonken boot dus een strop. Door directer met de eigenaar te communiceren, kunnen we een flink aantal van dit soort gevallen voorkomen. Dat is een win-win.”

Wie is Waternet?
Waternet is het eerste watercyclusbedrijf van Nederland. Waternet is een uitvoeringsorganisatie van de gemeente Amsterdam en het waterschap Amstel, Gooi & Vecht. In de stad Amsterdam beheert Waternet de gehele watercyclus en verricht taken die in andere regio’s vaak zijn verdeeld over meerdere organisaties, zoals het drinkwaterbedrijf, het waterschap (dat zorgt dat inwoners droge voeten houden en dat verantwoordelijk is voor sluizen, waterkeringen enzovoort) en de gemeente (die verantwoordelijk is voor het beheer en onderhoud van vaarwegen). Deze geïntegreerde aanpak komt doelmatigheid en duurzaamheid ten goede en het zorgt bovendien voor één gezicht naar klanten, die de organisatie daardoor beter weten te vinden. Waternet heeft 1,2 miljoen klanten. Er werken 1900 fte bij de organisatie.

Geef een reactie

Gerelateerde berichten...