Volgens de Europese Commissie (EC) verliepen de afgelopen Europese verkiezingen in juni zonder al te veel wanklank inzake digitale desinformatie. In een rapport verklaart de EC wat het van de populairste social mediaplatformen verwachtte op dit gebied en waar voor de toekomst nog verbeteringsmogelijkheden liggen.
Aan de verkiezingen ging heel wat voorbereidingswerk vooraf. Er werden gesprekken opgezet met grote platformen om desinformatie tegen te gaan. Daarnaast putte Europa veel kracht uit de pas opgezette regels uit de Digital Services Act (DSA). Eén van de regels verplicht platformen om risico’s te mitigeren in verband met de Europese verkiezingen. Vanuit die wetgeving zijn er bovendien richtlijnen uitgegeven die specifiek waren opgesteld voor de verkiezingen.
Vandaag publiceert de European Board for Digital Services een rapport over hoe de zaken zijn verlopen. “De online omgeving speelt een belangrijke rol in verkiezingsprocessen, met meer en meer mensen vertrouwen op zeer groot online platforms en zoekmachines als hun belangrijkste informatiebron”, opent de conclusie van het rapport.
Beperkingen voor AI en nadruk op contentregulatie
Voor de Europese verkiezingen werd er in ieder geval geanticipeerd op een hoog aantal audiofragmenten en beelden gemaakt met AI, net als een lawine aan desinformatie. De angst werd aangewakkerd door een voorval in Slowakije dat de verkiezingen in dit land tekenden. Daar deed een AI-audiorecording de ronde op verschillende sociale mediasites waarin te horen was hoe een presidentskandidaat zou opscheppen over het manipuleren van de verkiezingen. “Dit is één van de risico’s die gerelateerd zijn aan de opkomst van AI, doordat de technologie goedkoper wordt”, stelt de Commissie.
Dit voorval in februari scherpte de paraatheid voor het optreden tegen AI-inhoud extra aan. Dit vormde één van de belangrijkste pistes waarop social mediaplatformen extra inzetten. Daarbuiten werden de regels voor AI-chattools aangescherpt: “ChatGPT, Gemini en Bing zorgden bijvoorbeeld dat hun chatbots geen informatie gaven over de Europese verkiezingen, doordat dit vaak tot hallucinaties leidden. Gebruikers werden in plaats daarvan doorgestuurd naar gewone zoekresultaten.”
Verder waren er richtlijnen die dieper ingingen op de contentregulatie. In de gesprekken met grote platformen werden bijvoorbeeld professionele factcheckers aanbevolen. Op de moderatie werd extra aandacht gevestigd tijdens deze periode, ondanks dat grote platformen wel degelijk mensen in dienst hebben om risicovolle content te signaleren. De schaal van de verkiezingen, in alle Europese landen tegelijk, maakten het echter moeilijk om de regulatie goed te laten verlopen met het beperkte aantal mensen dat social mediaplatformen hier standaard voor in dienst hebben.
Een overwinning met zorgen bij X
“Bij X zijn er verdere investeringen gedaan om gedurende de Europese verkiezingen extra alert te zijn op markeringen van gebruikers.” Dat grijpt de Europese Commissie aan als een uitzonderlijke prestatie. Het social mediaplatform is onder de DSA reeds op de hoogte gesteld van inbreuken op de wetgeving. Tijdens de Europese verkiezingen bleken er wel systemen te zijn ingezet om illegale content tegen te gaan.
Lees ook: X drie keer in overtreding met DSA: blauwe vinkjes misleiden gebruikers
In dat opzicht is de Europese Commissie tevreden met het resultaat dat het kon boeken bij X. Het blijft aan de andere kant wel kritisch over de mate waarop illegale content is aangepakt. Daarin durft het niet te stellen dat alle vormen van desinformatie of haatspraak van het platform werden verwijderd. Voor de DSA is het echter zaak om te controleren of de relevante systemen voor het aanpakken van desinformatie zijn geïnstalleerd. De diepgaande controle valt onder het aspect van de ‘Code of Practice on Disinformation’, waarvoor X momenteel ook nog onderzocht blijkt te worden.
‘Niet alles verliep perfect’
In het algemeen kijkt de Commissie tevreden terug op de afgelopen Europese verkiezingen. In het rapport wordt dan ook besloten dat er geen grote accidenten zijn vastgesteld tijdens de gebeurtenis. “Niet alles verliep perfect natuurlijk. Sinds de finalisering van het rapport zijn er nieuwe zaken aan het licht gekomen, zoals neppe accounts op TikTok en schimmige advertentiecampagnes die beter onder controle hadden moeten zijn.”
In het rapport wordt verder nog ingegaan op de periode voorafgaand aan de verkiezingen. Gedurende die periode waren grote platformen nog niet in optimale staat gebracht om desinformatie tegen te gaan. Dat was merkbaar: “De European Digital Media Observatory (EDMO) merkte een toename op van EU-gerelateerde desinformatie voorafgaand aan de Europese verkiezingen.” Al houdt het ook de optie open dat dit een resultaat is van angst die gezaaid werd onder kwaadwillenden door de hoge mate van paraatheid.
“We waren beter beschermd dan tijdens voorbije verkiezingen, door de DSA. Dat betekent niet dat alles nu volledig is afgesloten en onze taak klaar is.” Dat zal bovendien nooit het geval zijn, doordat iedere verkiezingsperiode wordt gekenmerkt door weer nieuwe technologieën die desinformatie of risico’s verspreiden.