De Nederlandse economie blijkt bijzonder goed gepositioneerd om te profiteren van kunstmatige intelligentie (AI). Recent onderzoek toont aan dat onze arbeidsmarkt een hoger percentage banen heeft dat door AI positief beïnvloed kan worden dan in omringende landen. Bij succesvolle implementatie van AI-technologieën kan Nederland een snellere economische groei realiseren, wat ons een voorsprong geeft op landen om ons heen.
Nederland heeft de afgelopen jaren een sterkere economische groei doorgemaakt dan onze buurlanden, ondanks een vertragende productiviteitsgroei. Deze vertraging heeft ertoe geleid dat we in een krappe arbeidsmarkt relatief veel mensen nodig hadden om groei te realiseren. AI lijkt hier verandering in te kunnen brengen door taken te automatiseren en de efficiëntie van werknemers te verhogen.
Nederland heeft meer AI-potentieel dan omringende landen
Als we kijken naar de Nederlandse arbeidsmarkt in vergelijking met andere Europese landen, valt op dat Nederland een beduidend hoger percentage banen heeft dat complementair is aan AI, aldus de ING. In Nederland is dat 43 procent, terwijl België en Frankrijk blijven steken op 39 procent en Duitsland op 35 procent. Onze hoogwaardige diensteneconomie met relatief veel hoogopgeleiden blijkt een uitstekende voedingsbodem voor effectieve AI-implementatie.
In Zuid-Europa ligt het percentage werkenden dat potentieel door AI beïnvloed kan worden aanzienlijk lager. In landen als Spanje en Italië heeft bijna de helft van alle banen weinig raakvlak met AI-toepassingen. Dit verschil in arbeidsmarktstructuur kan leiden tot een groeiende economische kloof tussen Noord- en Zuid-Europa.
Recente banengroei concentreert zich in AI-gevoelige sectoren
Opvallend is dat de sterke Nederlandse werkgelegenheidsgroei van de afgelopen jaren vooral heeft plaatsgevonden in beroepen met een hoge AI-potentie. Van de vijf beroepsgroepen die sinds 2019 het hardst zijn gegroeid, hebben er maar liefst vier zowel een hoge complementariteit met AI als een hoge blootstelling aan AI-technologieën.
Deze beroepen, waaronder specialisten op administratief gebied en functies in verkoop en marketing, maar ook leraren, kunnen juist productiever worden door AI-ondersteuning. Ook banen waar AI potentieel werk kan vervangen, zoals software-ontwikkelaars en logistiekmedewerkers, zijn in aantal toegenomen. Tegelijkertijd is het aantal banen met beperkte AI-blootstelling in Nederland zelfs gedaald.
Niet alle beroepen worden gelijk beïnvloed
De impact van AI op verschillende beroepsgroepen varieert sterk. Beroepen als softwareontwikkelaar en accountant kunnen meer concurrentie van AI verwachten omdat veel taken geautomatiseerd kunnen worden. Advocaten en artsen zullen waarschijnlijk vooral profiteren van AI doordat het hun werkzaamheden kan versnellen en verbeteren, bijvoorbeeld bij het opstellen van documentatie of het bijhouden van vakontwikkelingen.
Mensen in sectoren als de bouw en horeca lijken minder directe impact van AI te gaan ervaren. Het algemene beeld is dat AI vooral het werk van midden- en hoogopgeleiden zal transformeren, wat verklaart waarom de Nederlandse arbeidsmarkt bijzonder geschikt is voor AI-implementatie.
Nederland goed voorbereid op AI-implementatie
Naast een geschikte arbeidsmarktstructuur heeft Nederland ook andere voordelen voor effectieve AI-adoptie. Volgens de AI Preparedness Index van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) scoort Nederland zeer hoog op factoren die belangrijk zijn voor een soepele implementatie. Deze index beoordeelt onder meer de digitale infrastructuur, innovatie, onderwijs en regelgeving van een land.
Deze hoge score suggereert dat Nederland gemakkelijker AI kan implementeren dan omliggende landen. De Nederlandse economie heeft van oudsher een sterke traditie in het absorberen van nieuwe technologieën, wat nu een belangrijke troef kan zijn bij het benutten van AI-kansen.
Meer productiviteitsgroei, maar krapte blijft een uitdaging
Hoewel AI een positief effect kan hebben op de productiviteitsgroei in Nederland, is het onwaarschijnlijk dat het de huidige arbeidsmarktkrapte snel zal oplossen. De extra economische waarde die AI creëert, zal namelijk leiden tot meer vraag, wat weer nieuwe banen oplevert.
Een andere uitdaging is het tempo waarin AI de arbeidsmarkt daadwerkelijk zal veranderen. Ondanks de snelle ontwikkeling van AI-technologieën blijft de implementatie en impact op de werkvloer vaak achter. Dit geldt vooral voor de publieke sector, waar een groot deel van de recente Nederlandse banengroei heeft plaatsgevonden. Factoren zoals tragere aanpassing van werkprocessen, risicomijdend gedrag en beperkte middelen kunnen de AI-adoptie in deze sector vertragen.
Voor Nederland is het cruciaal om te investeren in betrouwbare AI-implementatie om de potentiële productiviteitswinst te realiseren. Een Nederlandse economie die tegen groeibarrières aanloopt, heeft veel baat bij een snelle en effectieve adoptie van AI-technologieën.