Uit onderzoek van het Nederlandse consumentenprogramma Radar blijkt dat Instagram weinig actie onderneemt tegen nep-advertenties waarin bekende Nederlanders zonder hun toestemming worden gebruikt.
Het programma rapporteerde in zeven weken tijd 91 van deze misleidende advertenties, maar slechts 11 procent daarvan werd door Instagram verwijderd.
In de betreffende advertenties zet men prominente Nederlanders, zoals Alberto Stegeman, Annechien Steenhuizen en Johan Derksen, in om mensen naar frauduleuze websites te lokken. Deze advertenties wekken de indruk dat de BN’ers betrokken zijn bij schandalen of vermeende investeringsmethoden die snel geld opleveren.
De advertenties leiden vaak naar nep-websites, vermomd als nieuwsbronnen. Die sites presenteren zogenaamd methodes van BN’ers die je binnen enkele maanden miljonair maken. In werkelijkheid is het doel van de oplichters om mensen te laten investeren in frauduleuze platforms. Ze raken hun inleg kwijt.
Bekende media
Criminelen verpakken de advertenties vaak als nieuwsartikelen afkomstig van bekende media zoals het AD. Ze bevatten schokkende koppen. Denk aan beweringen over arrestaties of schandalen rond BN’ers.
Klikt iemand op een dergelijke advertentie, dan belandt diegene op een nagemaakte nieuwssite. Daar onthullen de BN’ers tijdens talkshows of interviews zogenaamd hun “geheime investeringsmethode”. Deze advertenties zijn compleet verzonnen en bedoeld om slachtoffers geld te laten overmaken naar dubieuze beleggingsplatformen.
Geen structurele oplossing
De hoofdredacteur van het AD, Rennie Rijpma, omschrijft de situatie in Radar als “dweilen met de kraan open”. Telkens als men een advertentie verwijdert, verschijnt er een nieuwe met een andere URL. De snelheid en internationale dimensie van deze vorm van fraude maken het lastig om effectief op te treden. Het AD werkt samen met instanties zoals de politie en de FIOD. Maar een structurele oplossing blijft uit.
Instellingen zoals de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Fraudehelpdesk waarschuwen dat dit soort advertenties vaak de eerste stap zijn naar grotere vormen van fraude, zoals boilerroom-fraude.
Druk op Instagram door wetgeving
De Digital Services Act (DSA), die in februari 2024 is ingevoerd, verplicht platforms zoals Instagram om sneller en transparanter op te treden tegen illegale inhoud. Meta, het moederbedrijf van Instagram, wordt door de Europese Commissie onderzocht om te bepalen of het voldoende doet om deze vorm van fraude te bestrijden.
Reactie van Meta
Meta, het moederbedrijf van Instagram, liet de redactie van Radar weten ‘fors te investeren’ in de strijd tegen nep-advertenties. “Het is tegen ons beleid om publieke figuren op misleidende wijze te gebruiken in advertenties die mensen proberen op te lichten,” zegt een woordvoerder.
“We hebben onze handhaving aanzienlijk verbeterd en verwijderen accounts, pagina’s en advertenties die ons beleid overtreden.” Toch erkent Meta dat de strijd nog niet voorbij is. “Dit probleem teistert de online advertentiewereld al jaren, en we verwachten niet dat het snel verdwijnt.”