Het sociale mediaplatform X (voorheen Twitter) verzamelt onopgemerkt de politieke opvattingen van zijn gebruikers voor gerichte advertenties, wat volgens consumentenorganisaties een bedreiging vormt voor de democratie. Deze werkwijze werd ontdekt toen een gebruiker na inzage in zijn gegevens zag waarom hij zoveel advertenties ontving van de uitgeverij Obelisk, een uitgever gespecialiseerd in boeken voor ‘wakkere denkers’ met thema’s als spiritualiteit en complottheorieën. Het algoritme van X had de gebruiker geprofileerd op basis van overeenkomsten met politieke figuren zoals Geert Wilders en Eva Vlaardingerbroek.
Politieke opvattingen
Consumentenorganisatie Stichting Onderzoek Markt Informatie (SOMI) stelt dat X hiermee politieke microtargeting toepast zonder gebruikers hiervan op de hoogte te stellen. Dit gebruik van politieke gegevens is een van de redenen waarom SOMI een rechtszaak aanspant tegen het platform. Ook de Europese Commissie heeft via X politieke advertenties gericht op specifieke doelgroepen ingezet om steun te winnen voor controversiële regelgeving, waarbij eurosceptici werden uitgesloten. “Deze praktijk schendt niet alleen de privacy van gebruikers en X’s eigen advertentiebeleid, maar vormt ook een bedreiging voor de democratie”, aldus SOMI. “Politieke partijen kunnen door deze werkwijze tegenstrijdige boodschappen verspreiden zonder dat gebruikers hiervan bewust zijn.”
Datalekken en haatzaaiing
Naast microtargeting klaagt SOMI X ook aan wegens gebrekkige beveiliging, waardoor gebruikersgegevens bij datalekken kunnen belanden op het dark web. Ook schiet X volgens SOMI tekort in het bestrijden van haatzaaiende uitingen. Het platform zou hiermee zowel de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) als de Digitale Diensten Verordening overtreden.
SOMI heeft meerdere meldingen gemaakt bij de Autoriteit Persoonsgegevens, maar de handhaving verloopt traag. De organisatie hoopt via een rechtszaak snellere actie af te dwingen.
Controlegebrek
Diverse personen en instanties, waaronder voormalig staatssecretaris Digitale Zaken Alexandra van Huffelen, hebben X inmiddels verlaten vanwege zorgen over desinformatie en een gebrek aan Nederlandse controleurs. Ook gemeenten, zoals Amsterdam, beperken hun aanwezigheid op X door bijvoorbeeld de reactiemogelijkheid uit te schakelen.